De huidige bewoners Hans van Hall en Lut Lemmens koesteren dit inmiddels meer dan 450 jaar oude huis alweer meer dan 40 jaar op zijn huidige plek in Banholt, terwijl het oorspronkelijk aan de Stiegel in Eijsden stond.
Het is een van de oudste bewaarde vakwerkhuizen op het Zuid-Limburgse platteland, vlak naast een gerestaureerd landarbeidershuisje dat als B&B wordt gebruikt.
Houten skelet
Vakwerkhuizen geven extra charme aan het Zuid-Limburgse heuvelland. Ooit waren er heel veel van. Tot ruim twee eeuwen geleden golden vakwerkhuizen als roerend goed. Het waren een soort bouwpakketten die je met de nodige moeite kon verplaatsen.
De geldswaarde zat hem in het houten skelet, want de vakvulling van takken en leem lag immers voor het oprapen. Vroegere eigenaren demonteerden hun huis soms en bouwden het enkele dorpen verderop weer op. Maar dat was vroeger!
Vakwerkhuis verrezen
Heel soms gebeurt zoiets ook nog in onze tijd. In 1980 is aan de Bergstraat 16 in Banholt een zestiende-eeuws vakwerkhuis verrezen.
Ene Peter Lins Frambachs liet het rond 1563 bouwen aan de Stiegel in Eijsden, tien kilometer naar het westen, niet ver van de Maas. Eijsden was toen een klein stadje waar een groot deel van de bewoners leefde van handel en Maasvaart. De voor iedereen zichtbare straatgevel werd extra royaal uitgevoerd.
Ten opzichte van de andere gevels werden daar meer houtverbindingen gebruikt, en ook de verdieping had hier glas-in-loodramen. Dit alles gebeurde vooral voor de sier: de burgers van Eijsden moesten de welvaart van Peter wel met eigen ogen kunnen zien.
Meer dan vier eeuwen hebben elf opeenvolgende generaties hun sporen in het huis achtergelaten, door bijvoorbeeld stenen gevels op te trekken vóór het vakwerk, ramen te vergroten en uit te breken en een grote schuur aan te bouwen. De laatste bewoner, Tinus Jeukens, stierf in 1973 op bijna 91-jarige leeftijd. Ook voor het vakwerkhuis dreigde toen de doodsklok te luiden. Maar het oorspronkelijke vakwerkhuis werd veilig gesteld door de vereniging Ambachshoes. De 350 houten pennen die de constructie verbonden, werden voorzichtig losgeklopt, alle onderdelen genummerd en op tekening gezet. De zoektocht naar een nieuwe bestemming kon beginnen. Daarmee werd dus een oude traditie voortgezet.
450 jaar oud maar toch van deze tijd
De huidige bewoners Hans van Hall en Lut Lemmens koesteren het inmiddels meer dan 450 jaar oude huis alweer meer dan 40 jaar op zijn nieuwe plek.
Het werd vrijwel in zijn oorspronkelijke vorm heropgericht, ontdaan van alle latere veranderingen en aanbouwsels.
Toch is het huis ook van deze tijd. Het werd geheel onderkelderd, door een hogere plint iets 'opgetild' teneinde een royale kamerhoogte te bereiken en van dakkapellen voorzien voor meer lichtinval.
Goede isolatie en aangepaste voorzetramen maakten energielabel A voor dit monument mogelijk. De bewoners nemen het desondanks iets mindere comfort graag voor lief om te genieten van een authentiek historisch gebouw.
Landarbeidershuisje uit 1900
Naast het gereconstrueerde vakwerkhuis in Banholt staat overigens een bijbehorend en inmiddels ook als B&B in gebruik zijnd gerestaureerd landarbeidershuisje uit rond 1900.
De huidige bewoners zien het als een eervolle opdracht het zestiende-eeuwse vakwerkhuis en het recentere landarbeidershuisje als bijzonder monumentaal erfgoed aan toekomstige generaties te mogen overdragen.
Ingezonden door: Hans van Hall Lut Lemmens
Bergstraat 16, Banholt
